De wereld lijkt tegenstrijdig, alsof hij wordt geregeerd door tegenstrijdige krachten. Terwijl sommigen strijden voor vrede, stevenen anderen af op een conflict. Zo is het lange tijd geweest. In de Tweede Wereldoorlog was er bijvoorbeeld aan de ene kant Hitler, die een troep Duitsers coördineerde en duizenden Joden vermoordde. Aan de andere kant was er Irena Sendler, een Poolse vrouw, een maatschappelijk werkster, die meer dan 2.000 Joden redde.Joodse kinderen toen de Duitsers Warschau, de hoofdstad van haar land, binnenvielen. "Elke dag ging ze naar het getto waar de Joden gevangen zaten tot ze stierven van de honger, ze stal een of twee baby's en stopte ze in de ambulance waarin ze reed. Ze trainde zelfs haar hond om te blaffen als een van hen huilde om de militairen af te schrikken. Nadat ze de kinderen had opgehaald, bracht ze ze naar nabijgelegen kloosters voorOp een ander historisch moment, in de jaren '60, na jaren van verschrikkingen van de Vietnamoorlog, kwam in de Verenigde Staten de hippiebeweging op die opriep tot vrede en liefde met een gebaar (afgebeeld op de vorige pagina) dat hetOp hetzelfde moment bracht de voormalige Beatle John Lennon Imagine uit, dat een soort pacifistisch volkslied werd door de wereld op te roepen zich voor te stellen dat alle mensen in vrede zouden leven. Vandaag de dag zien we oorlog in het Midden-Oosten, waar bijna elke dag mensen sterven. Aan de andere kant zijn er acties zoals die in het netwerksociale netwerksite op Facebook genaamd Turning a New Page for Peace, met mensen van verschillende nationaliteiten, voornamelijk Israëli's en Palestijnen, die al tientallen jaren een godsdienstoorlog uitvechten. "De groep bespreekt nu al drie jaar lang de beste manier om een levensvatbare overeenkomst voor de twee landen te sluiten. Afgelopen juli kwamen we persoonlijk bijeen op de Westelijke Jordaanoever, in de stadHet doel was om degene die als vijand wordt beschouwd te vermenselijken, om te zien dat hij een gezicht heeft en dat hij ook droomt van vrede, net als hijzelf", legt de Braziliaanse Rafaela Barkay uit, die haar master Joodse Studies doet aan de Universiteit van São Paulo (USP) en aanwezig was bij deze bijeenkomst. Ook dit jaar, in Istanbul, de grootste stad van Turkije, nagewelddadige botsingen tussen politie en milieuactivisten, vond de kunstenaar Erdem Gunduz een efficiëntere manier om te protesteren zonder geweld te gebruiken en trok hij wereldwijd de aandacht: "Ik stond acht uur lang stil en honderden mensen deden met me mee. De politie wist niet wat ze met ons aan moest. In onze cultuur zijn we erg gesteld op het gezegde: 'Woorden zijn zilver waard en stilteToen onderwijskundige Nadeem Ghazi in Karachi, Pakistan, ontdekte dat het drugsgebruik en het aantal zelfmoordenaars het hoogst waren onder 13- tot 22-jarigen, ontwikkelde hij de Peace Education Welfare Organization, die in een aantal scholen werkt. Jongeren creëren hun gedrag op basis van wat ze zien. Aangezien we in conflict leven metDus ons project laat hen de andere kant van de medaille zien, dat vrede mogelijk is," zegt Nadeem.

Wat is vrede?

Het is dan ook logisch dat het begrip vrede alleen wordt geassocieerd met een geweldloze daad - het tegenovergestelde van strijd tussen volkeren om economische of religieuze overheersing."Deze term impliceert echter niet alleen afwezigheid van geweld, maar ook respect voor mensenrechten en sociale, economische en politieke rechtvaardigheid. Als we goed kijken, heeft de oorzaak van de grote conflicten te maken met allerlei soortenonrechtvaardigheid, zoals armoede, discriminatie en ongelijke toegang tot kansen," zegt Fabio Eon, assistent-coördinator voor mens- en maatschappijwetenschappen bij de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO).

"In die zin zijn de demonstraties die we in Brazilië meemaken positief, omdat de mensen verenigd zijn en zich ervan bewust zijn dat er verbeteringen nodig zijn, niet alleen in het vervoer, maar in alle segmenten die de menselijke waardigheid raken, zoals onderwijs, werk en gezondheid. Maar protesteren kan en moet altijd een geweldloze actie zijn," zegt Lia, ook coördinator van het Comité voor het Decennium van São Paulo.De beweging, gepromoot door Unesco en gepland van 2001 tot 2010, was een van de belangrijkste in de zin van respect voor mensenrechten en gaf bekendheid aan de term "cultuur van vrede".

Ondertekend door meer dan 160 landen, bevorderde het voordelen voor duizenden mensen in sectoren als kunst, onderwijs, voedsel, cultuur en sport - en Brazilië, na India, viel op als het land met de meeste steun van overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het decennium is voorbij, maar vanwege de relevantie van het thema gaan de programma's door onder een nieuwe naam: Comité voor een Cultuur van Vrede.Cultuur van vrede betekent opvoeden tot een vreedzaam samenleven. Het is anders dan de cultuur van oorlog, die kenmerken heeft als individualisme, overheersing, intolerantie, geweld en autoritarisme. De cultuur van vrede predikt partnerschap, goed samenleven, vriendschap, respect voor de ander, liefde en solidariteit," zegt de Amerikaanse professor David Adams, een van de belangrijkste sprekers van het Decennium. In andereVrede moet worden opgebouwd, en dit gebeurt alleen met die mensen die zich al hebben gerealiseerd dat we niet leven, maar naast elkaar bestaan. Het leven bestaat uit menselijke relaties. We maken deel uit van een netwerk, we zijn allemaal met elkaar verbonden", legt de non Coen uit, een exponent van de Zen-Boeddhistische gemeenschap in Brazilië. De inspirerende documentaire Quem Se Importa? gaat juist overDit is het geval voor Vera Cordeiro, een kinderarts uit Rio de Janeiro, die de Associação Saúde Criança Renascer oprichtte: "Ik zag de wanhoop van behoeftige gezinnen toen hun zieke kinderen werden ontslagen, maar ze hun medische behandeling moesten voortzetten".Het project helpt hen twee jaar lang door bijvoorbeeld medicijnen, voedsel en kleding te doneren", zegt ze. "Vaak zijn dit eenvoudige oplossingen voor serieuze problemen, zoals vroegtijdige schoolverlaters en extreme armoede. De troef van deze ondernemers is om antwoorden te presenteren en geen klaagzangen", zegt Mara Mourão, regisseur van de documentaire.

Verbonden door dezelfde draad

De Fransman Pierre Weil (1924-2008), oprichter van Unipaz, een school die zich, zoals de naam al zegt, inzet voor vreedzame cultuur en opvoeding, stelde dat het idee van afgescheidenheid het grootste kwaad van de mens is: "Als we onszelf niet zien als deel van het geheel, hebben we de indruk dat alleen de ander hoeft te zorgen voor de ruimte waarin we leven; dat is niet zo.Het is een deel van zijn leven, dus de mens vernietigt het", legt Nelma da Silva Sá uit, sociaal therapeute en voorzitster van Unipaz São Paulo.

Het water dat we drinken komt uit rivieren, en als we niet voor ons afval zorgen, zullen ze vervuild raken, wat ons zal schaden. Voor Lia Diskin is er één punt dat verhindert dat deze spiraal perfect werkt: het gebrek aan wederzijds vertrouwen.Dit heeft te maken met zelfbevestiging, dat wil zeggen, ik moet de ander laten zien hoeveel ik weet en dat ik gelijk heb. Maar het is nodig om deze interne structuur te ontwapenen en te beseffen dat we hier in een staat van absolute afhankelijkheid zijn". Het gevoel van gemeenschap combineren met onthechting kan een kracht uitoefenenDit veroorzaakt lijden, want als we het niet hebben, willen we wat de ander heeft. Als het ons wordt afgenomen, worden we boos; als we het verliezen, worden we verdrietig of jaloers", zegt Lucila Camargo, vice-CEO van de Europese Commissie.Wolfgang Dietrich, houder van de UNESCO-leerstoel voor vrede, die in november naar Brazilië komt voor het internationale seminar The Contemporary View of Peace and Conflict Studies, aan de Federale Universiteit van Santa Catarina, gelooft dat we de grenzen van het Ik en het Wij opheffen als we ons ontdoen van de ego-aspecten. "Op dat moment beginnen we de eenheid waar te nemen in alles wat we doen.Het is zoals Marcia de Luca, bedenker van het Yoga for Peace evenement, zegt: "Denk altijd na voordat je handelt: 'Wat goed is voor mij, is dat ook goed voor de gemeenschap? Als het antwoord ja is, weet je al aan welke kant je staat in deze schijnbaar tegenstrijdige wereld.

Mannen die voor vrede hebben gevochten

Met intelligentie en zachtheid strijden voor de rechten van hun volkeren was het wapen dat drie van de belangrijkste pacifistische leiders in de geschiedenis gebruikten. Een voorloper van het idee, de Indiase Mahatma Gandhi creëerde de filosofie die satyagraha (satya = waarheid, agraha = standvastigheid) wordt genoemd, die duidelijk maakte: het principe van niet-aanvallen impliceert niet dat je passief moet handelen tegenover de tegenstander - in dit geval Engeland, een land van waaruitIn navolging van zijn principes voerde Martin Luther King campagne voor de burgerrechten van zwarte Amerikanen door stakingen te organiseren en hen op te roepen het openbaar vervoer opzettelijk te mijden, omdat ze in bussen gedwongen werden hun zitplaatsen op te geven.Nelson Mandela, die 28 jaar gevangen zat voor het coördineren van stakingen en protesten tegen het segregatiebeleid, bewandelde een vergelijkbaar pad. Na zijn vertrek uit de gevangenis werd hij in 1994 de eerste zwarte president van Afrika. Gandhi bereikte de Indiase onafhankelijkheid in 1947 en Luther King de doorgang van de burgerrechtenwetten en het stemrecht in 1965.