10 orkîdeyên herî kêm ên cîhanê
Tabloya naverokê
orkîde çend kulîlkên herî çandin û berhevkirî yên cîhanê ne. Ew kulîlkên yekta, bedew û jîndar in ku gelek balê dikişînin.
Mixabin, hemî ew baldarî ji bo wan xirab dibe. Gelek cure ji bo bazirganiyê zêde hatine berhevkirin û li sûka reş bi berdêlên mezin têne firotin.
Vê yekê bi tevahî nifûsa çolê ya gelek cureyên orkîdeyan li çaraliyê cîhanê, hema hema tê de wêran kir. hemî orkîdên kêm ên di vê navnîşê de. Ji bo ku rewş xerabtir bibe, jîngehên xwezayî yên orkîdeyan ji ber daristanan û çalakiyên din ên mirovî di xeterê de ne.
Heke hûn dixwazin 10 cureyên orkîde yên herî kêm ên cîhanê nas bikin , li şûna ku wan bikirin. , bi me re bimînin û wan li jêr binihêrin:
1. Sérapias à Pétales Étroits
Sérapias à Pétales Étroits, xwecihê Cezayîr û Tûnisê ye, orkîdeyek di xetereyê de ye ku nifûsa wê pir hindik e. Li her du welatan tenê çend cih hene ku Sérapias à Pétales Étroits lê mezin dibin û tê texmîn kirin ku her kom ji 50 nebatên gihîştî kêmtir in. Tevahiya nifûsa Serapias à Pétales Étroits derdora 250 yekîneyan e.
Berevajî hin orkîdên din ên nadir ên di vê lîsteyê de, Serapias à Pétales Étroits bi rastî ji berhevkirina zêde nayê xetereyê. Di şûna wê de, celeb ji hêla hilweşandina xendekên li kêleka rê ve tê tehdît kirin,pêlkirin û mêrkirina heywanan û çêkirina zozanan.
Tevî ku hemû orkîde di Pêveka B ya Peymana Bazirganiya Navneteweyî ya Bi Cureyên Fauna û Kulîlkên Kovî yên Di xetereyê de (CITES) de cih digirin û bi gelemperî têne parastin, lê tune ne. Bername tedbîrên parastinê yên zêde yên Serapias à Pétales Étroits diparêze.
2. Rothschild's Slipper Orchid
The Rothschild's Slipper Orchid, ku jê re orkîdeya zêrîn a Kinabalu jî tê gotin, yek ji orkîdeyên herî kêm ên cîhanê ye ku herî kêm lê digerin. Li gorî raporan, tenê yek stûna Orkîda Rothschild Slipper dikare li ser sûka reş bigihîje 5,000 $. Mixabin, populerbûna cureyê di nav berhevkarên orkîdeyan de rewşa wê ya li jîngeha wê ya xwecihî gelek tehdîd kiriye.
Ev orkîde tenê li Çiyayê Kinabalu li bakurê Borneo, Malezya şîn dibe. Lîsteya Sor a IUCN texmîn dike ku kêmtir ji 50 yekîneyên niha mane. Wekî din, Lîsteya Sor a IUCN diyar dike ku her çend Orkîdeya Slipperê ya Rothschild pir populer e, dîsa jî kêm tê çandin û piraniya nebatên ku têne firotin ji nifûsa çolê têne.
3. Urban Paphiopedilum
Urban Paphiopedilum di vê lîsteyê de orkîdeyek din a nadir e ku hema hema di çolê de tune bû ji ber ku mirov ji bedewiya wê têr nabin. Li gorî Lîsteya Sor a IUCN, nifûsa Paphiopedilum a Bajar hema hema ji holê rabûye û ji hêla bêtir kêm bûye.Di sê nifşên dawîn de %95.
Ji bilî nêçîrê, xetereyên herî mezin ên li ser Paphiopediluma Bajêr têkçûna jîngehê, ling, firehkirina deverên niştecihbûnê, daristanan, şewatên daristanî, darkirin, darxistina bêserûber, çandinî û qutbûna çandiniyê ne. şewitandin û eroziya axê. Niha tê texmînkirin ku di xwezayê de kêmî 50 Paphiopedilum de Urbano mane.
15 kulîlkên hindik ên ku hûn hîna pê nizanin4. Liem's Paphiopedilum
Tevî ku Liem's Paphiopedilum di çolê de pir nêzî windabûnê ye, ev orkîdeya nadir bi gelemperî li firotgehên cûda yên serhêl an ji bo bazirganiya li ser forumên orkîdê têne firotin. Ev populerbûn xetera herî mezin e ji bo cureyê, ku tenê li herêmek 4 km² (1,54 mi²) li bakurê Sumatra, Endonezya tê dîtin.
Bajarî Paphiopedilum berê pir bû, lê nifûsa wê dest bi kêmbûnê kir. 1971 ji ber çinîna zêde. Tewra di wê demê de, Urban Paphiopedilum nêzikî tunebûnê bû û nifûsa çolê qet xelas nebû. Tenê çend riwekan (kêmtir ji 50) li devereke nederbasdar hene, ev jî nahêle orkîde bi tevahî nemîne.
5.Sang's Paphiopedilum
Sang's Paphiopedilum orkîdeyek kêm e ku tenê li daristanên çiyayên bakurê Sulawesi, Endonezya ye. Tê texmîn kirin ku celeb tenê li herêmek 8 km² mezin dibe. Digel ku gihîştina wî ew qas dijwar bû, Paphiopedilum Sang hate berhev kirin. Ev cure ji ber daristanan, daristan, şewat û wêrankirina jîngehê jî di xetereyê de ye.
Li gorî Lîsteya Sor a IUCN, nifûsa çolê ya Sang's Paphiopedilum di deh salên dawî de ji sedî 90 kêm bûye. Xweşbextane, Paphiopedilumê Sang mayî li herêmek ku gihîştina wê dijwar e. Heya nuha, ev yek ji wan tiştan e ku vê orkîdeya nadir ji windabûnê xilas dike.
Binêre_jî: "Bi min re amade bibin": Fêr bibin ka meriv çawa bêyî bêrêxistinkirina awiran berhev dike6. Fairrie's Paphiopedilum
Wekî gelek orkîdên kêm ên di vê navnîşê de, bedewiya Fairrie's Paphiopedilum sedema bingehîn a rewşa wê ya di xetereyê de ye. Fairrie's Paphiopedilum xwedan pelikên binefşî û spî yên zindî û nîşaneyên zer-kesk hene. Vê xuyangê xweş Fairrie's Paphiopedilum kiriye yek ji orkîdên herî populer ên ku li çaraliyê cîhanê têne çandin. Ji bo orkîdeyê daxwazeke zêde heye û mixabin cureyên wê zêde ji çolê hatine komkirin.
Berê, Fairrie's Paphiopedilum li Bhutan û Hindistanê hatibû dîtin. Îro, tenê nifûsa nebatê sax maye li rojhilatê Hîmalaya heta Assam e. Fairrie's Paphiopedilum di demek kurt de li Bhutan winda bûpiştî ku cara yekem di sala 1904an de hat dîtin.
7. Orkîdeya Binerdê ya Rojavayî
Orkîdeya Binerdê ya Rojavayî pir kêm kêm e û yek ji kulîlkên herî bêhempa yên cîhanê ye. Wek ji navê wê jî diyar e, nebat tevahiya jiyana xwe di binê erdê de derbas dike. Ev orkîdeya nadir jî di binê erdê de kulîlk dide.
Orkîdeya Binerdê ya Rojavayî parçeyên kesk ên wekî stem û pelan nînin û fotosentezê nakin. Di şûna wê de, ew hemî xurdemeniyên xwe ji kêzikek distîne ku li ser kokên çîçeka bêrîkan çêdibe.
Binêre_jî: Meriv çawa di xemilandinê de cîhek zen çêdike da ku rihet bibeTê texmîn kirin ku îro kêmî 50 Orkîdeyên Binerdê yên Rojavayî mane. Dibe ku jimartinek rastîn a mezinahiya nifûsê dijwar be ji ber ku pir caran bi demjimêran kolandina bi baldarî hewce dike ku tenê yek nebat were dîtin.
8. Paphiopedilumê Viyetnamî
Dibe ku Paphiopedilumê Viyetnamî jixwe di çolê de tune be, lê dîsa jî ji hêla berhevkarên orkîdeyan ve li çaraliyê cîhanê bi berfirehî tê çandin. Mîna piraniya orkîdeyan, hem yên nadir ên li ser vê navnîşê û hem jî celebên bi jimareyên bihêztir, Paphiopedilumê Viyetnamî li çolê zêde tê çandin. Mirov nebatê ji bo mebestên baxçevanî û bazirganiya navneteweyî bi kar tînin.
Lîsteya Sor a IUCN dibêje ku nifûsa Paphiopedilum a Viyetnamî di sê nifşên dawî de %95 kêm bûye. Nûvekirina dawîn li ser nebatên mayî di 2003 de bû û dibe ku ji 50 kêmtir bePaphiopedilum Viyetnamî maye. Ev orkîdeya nadir tenê li parêzgeha Thái Nguyên li bakurê Vîetnamê tê dîtin.
9. Hawai Bog Orchid
Hawai Bog Orchid cureyê orkîdeya herî kêm e ku xwecî Hawaii ye. Di hejmartina paşîn a sala 2011 de, tenê 33 orkîdeyên bi vî rengî li sê giravên Hawaii li çolê hatin dîtin. Xetereya herî mezin a li ser orkîdeya çolê ya Hawaî, wêrankirina jîngehê ji hêla mirovan û heywanên kedî û çolê ve ye. Ev orkîdeya Hawayî ya nadir ji hêla cureyên nebatên ne-xwecihî yên dagirker ve jî tê tehdîtkirin.
Tevî ku Orkîdeya Bog a Hawaî di çolê de her ku diçe kêm bûye jî, niha xebatên parastinê berdewam in. Di van salên dawî de, parêzgeran şitlên orkîdên Hawayê mezin dikin û wan li çolê ji nû de diçînin. Parêzgeran hêvî dikin ku şitil dikarin demek dirêj bijîn û nifûsa orkîdeya Hawayê aram bikin.
10. Zeuxine rolfiana
Zeuxine rolfiana tenê di sala 2010-an de di xwezayê de ji nû ve hat keşif kirin, piştî ku tenê ji tomarên 121 sal berê hate zanîn. Dema ku dîtina nebatên rastîn girîng e, mixabin lêkolîneran tenê li ser 18 rolfiana Zeuxine steril dîtin. Zeuxine rolfiana orkîdeya herî kêm a cîhanê ye, digel ewqas hindik kesan û ti nîşanek ku dê nebatên mayî zêde bibin.
Tîma lêkolînê ya 2010-an sê nimûneyên Zeuxine rolfiana berhev kirin û dîsa anîn Baxçeyên Botanîkî yên St. Zanîngeha Joseph li Kozhikode, Kerala, Hindistan. Orkîde di nav baxçeyan de kulîlk bi dawî bûn, lê piştî demek kurt mirin. Jîngeha Rolfian Zeuxine ji ber avahîsaziya berfireh a li herêmê pir di xetereyê de ye.
* Via Rarest.Org
14 Projeyên DIY ji bo Baxçeyê bi Paletan