Datgelodd astudiaeth ddiweddar a gyhoeddwyd yn y cyfnodolyn gwyddonol Nature Plants ddarganfyddiad 17 rhywogaeth o blanhigion a ystyriwyd yn ddiflanedig yn flaenorol . Yn frodorol yn bennaf i fasn Môr y Canoldir yn Ewrop, darganfuwyd y rhywogaethau hyn mewn gwahanol ffyrdd: tri ohonynt yn y gwyllt, dau mewn gerddi botanegol Ewropeaidd a banciau hadau, a'r gweddill wedi'u hailddosbarthu “trwy adolygiad tacsonomig helaeth” - hynny yw, maent wedi'i ddosbarthu fel diflanedig ond mewn gwirionedd yn dal i fodoli rhywle yn y byd.

Dechreuodd y cyfan pan oedd tîm dan arweiniad ymchwilwyr o Brifysgol Roma Tre yn amau ​​y byddai planhigion sydd wedi'u catalogio fel rhai diflanedig yn y llenyddiaeth wyddonol yn dal yn fyw. Yna buont yn dadansoddi 36 o rywogaethau Ewropeaidd endemig yr ystyriwyd eu statws cadwraeth yn “ddifodiant” yn seiliedig ar fonitro natur a chyswllt â banciau hadau a gerddi botanegol.

Canfuwyd bod pedair rhywogaeth sydd wedi darfod yn swyddogol wedi ailymddangos yn y gwyllt, megis Ligusticum albanicum Jávorska , aelod o'r teulu seleri sydd wedi'u hailddarganfod ym mynyddoedd Albania. Yn ogystal, mae saith rhywogaeth y credid ar un adeg eu bod wedi darfod bellach yn gyfystyr â phlanhigion byw, megis Centaurea saxatilis (K. Koch) B.D. Jacks, a gydnabyddir bellach fel Centaurea raphanina Sm ., a geir yn eang ynGroeg. Mae tair rhywogaeth arall wedi'u cam-adnabod yn y gorffennol, gan gynnwys Nolletia chrysocomoides (Desf.) Cass. yn Sbaen, y dylid eu grwpio gyda Galatella malacitana Blanca, Gavira a Suár.-Sant.

Datgelodd yr astudiaeth hefyd fodolaeth rhywogaethau fel Filago neglecta (Soy.-Will.) DC., H. hethlandiae, Astragalus nitidiflorus, Ornithogalum visianicum ac Armeria arcuata, ystyrir unwaith yn ddiflanedig. Mae'r olaf yn rhywogaeth endemig o arfordir de-orllewin Lusitania y mae ei gofnodion olaf yn dyddio o ddiwedd y 19eg ganrif. Trwy'r astudiaeth, canfu ymchwilwyr y rhywogaeth a gedwir yng Ngardd Fotaneg Prifysgol Utrecht, yn yr Iseldiroedd. Fodd bynnag, mae angen rhai astudiaethau cadarnhau o hyd, gan fod y planhigyn ar goll am 150 o flynyddoedd ac mae'n bosibl bod rhywfaint o gamddealltwriaeth wedi bod.

Yn ôl un o awduron yr astudiaeth, David Draper, “roedd yr ymchwiliad yn gofyn am ymchwiliad trylwyr. gwaith ditectif, yn enwedig i wirio gwybodaeth, sy’n aml yn anghywir, wedi’i hadrodd o un ffynhonnell i’r llall, heb ddilysu priodol”. Hefyd yn ôl yr ymchwilydd, cyfrannodd y pandemig covid-19 at yr anhawster yn y gwaith, gan iddo achosi cau labordai.

Mae'r ymchwilwyr yn ystyried y canlyniadau'n addawol iawn. “Diolch i’r canlyniadau hyn, mae Ewrop yn ‘adfer’bioamrywiaeth, cam pwysig tuag at gyflawni’r targedau rhyngwladol a osodwyd gan y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol ac Agenda 2030 y Cenhedloedd Unedig ar gyfer Datblygu Cynaliadwy,” meddai Draper.

Fodd bynnag, maent hefyd yn gadael rhybudd: “rhaid inni beidio ag anghofio bod y canlyniadau’n cadarnhau bod yr 19 rhywogaeth a ddadansoddwyd gennym ar ôl wedi’u colli am byth. Mae’n hanfodol atal difodiant – mae atal yn sicr yn fwy hyfyw nag ymdrechion yn y pen draw i atgyfodi rhywogaethau trwy ddeunydd genetig, maes sydd ar hyn o bryd yn hollol ddamcaniaethol a gyda therfynau technegol a thechnolegol cryf”, meddai’r ymchwilydd.